DOCWERK: De lichting van 2020 [3/3] 23 dec 2020

Een nieuwe ronde van tv-lab DOCWERK! Zes jonge afgestudeerde film- en mediamakers maken binnen deze werkervaringsplek bij filmproductiehuis Van Osch Films gedurende vijf maanden content voor kunst- en cultuurprogramma Art Dept., wat wordt uitgezonden op NPO 2 Extra in samenwerking met de NTR. Vanuit de visie van de makers krijgt elke aflevering een eigen karakter.

Op 31 augustus startte de kersverse lichting! Deze week stellen we graag DOCWERK’ers Pelle Nijburg en Rashel van der Schaaf aan je voor!

Welke producties heb je gemaakt binnen DOCWERK?

“Alles behalve een bruidsfotograaf”, over een trouwfotograaf die de clichés in haar vak overstijgt. “Reconstructie van een Hippie Trail”, een samenwerking met schrijver Teddy Tops, waarin archiefmateriaal opnieuw tot leven komt. In “Waar is thuis” (opdracht-item) vertelt een studiodag uit het leven van zangeres Minyeshu wanneer ze haar nieuwe album opneemt. En “Alles wat gezegd moet worden” (werktitel) gaat over twee zussen die het werk van hun overleden vader en kunstenaar Henk een podium proberen te geven.

Hoe was het om deze producties te maken?

Geweldig! Een soort vijfde​ ​studiejaar met een beetje promotie. Er was veel artistieke vrijheid, collega’s, begeleiding en waar nodig, feedback.

Wat heb je ervan geleerd?

Op dit moment probeer ik om vooral de werkwijze zo dicht mogelijk bij mezelf te houden. Ik leer steeds meer herkennen hoe ik het fijn vind te werken. Door ervaring op te doen kan ik veel beter benoemen en beargumenteren wát mijn voorkeur heeft en op welke manier ik het fijn vind te werken. Als een open en leergierige houding blijft, mag men best voor een bepaalde werkwijze gaan staan.

Hoe heb je jezelf kunnen ontwikkelen?

We hebben veel zelf moeten doen. Hierdoor werkte ik ineens veel meer met de camera dan ik ooit deed. Stiekem vond ik dit al veel langer leuk om te doen, maar ik had nooit het zelfvertrouwen, of eigenlijk gewoon, de ballen, om dit uit te dragen of verder te ontwikkelen tijdens mijn studie. Ik geloof wel dat alles op het juiste moment komt, het kweken in potgrond, het werken onder de radar. Ik heb geen zin om haast te voelen en geloof stiekem wel in het ‘juiste moment’. Dit traject bleek het beste moment om het camerawerk weer meer op te pakken.

Op welke manier heb je jouw stempel op deze productie kunnen drukken?

Ik ben erachter gekomen dat ik best dienstbaar kan zijn naar een onderwerp, ook bij een onderwerp dat ik niet per se zelf zou hebben uitgekozen. Hoe kan ik dat inzetten voor dit specifieke onderwerp? De stempel die ik er op dit moment op heb kunnen drukken zit dan ook in verschillende aspecten.

Wat was de grootste uitdaging?

Multitasking! Het meest spannend vond ik om alleen te draaien en beeld en geluid te verzorgen, omdat je aan zoveel dingen tegelijk moet denken. Mijn mede-DOCWERK'ers/crewleden ging ik opeens wel heel erg missen. Uiteindelijk is alles goed gegaan, maar samen op pad vind ik echt stukken efficiënter, bovendien leuker!

Het uit handen geven van de montage vond ik ook een hele ervaring. Ik zou dit niet heel snel doen, juist omdat ik tijdens het monteren vaak verrassende, intuïtieve ontdekkingen kan doen. Er moet dan echt een klik zijn met een editor - zowel privé als creatief - voor je samen een montagekamer induikt.

Hoe vond je het om in pandemie-tijd een productie te draaien?

“Vaak zit in de beperking(en) juist de kracht”. Dit was een uitspraak van een van onze gastdocenten. Of dat nou een vergeten lens of een pandemie is. Ik houd zelfs een beetje van beperkingen omdat ik dan vaak op een ander soort ideeën kom. Gelukkig draai je voor een documentaireproductie vaak met een kleine crew en in dit geval ook met een 100 mm lens. Échte beperkingen (in het creatieve vak) hoop ik nooit mee te maken... Ik zie mezelf bijvoorbeeld liever nooit een echte propagandafilm maken onder druk van de overheid, om de dingen even te overdrijven. Toch vind ik het nu nog wel spannend of de beperkingen nog groter zullen worden onder andere door de economische schade, maar dat zal voor alle beroepen gelden.

Wat was je hoogtepunt, wat was het bijzonderste tijdens deze ervaring?

Het meest bijzonder vond ik mijn ervaringen met het laatste item. Dit item gaat over twee zussen, en​ ​de nalatenschap van hun vader en kunstenaar Henk. De zussen en Henk ken en kende ik persoonlijk. Tijdens het draaien was ik steeds gefocust op regie en mijn camerawerk. Door de focus en de concentratie op de draaidagen kon ik moeilijk bij mijn emoties komen. Voor mij voelde dat alsof ik zakelijk en onverschilliger was dan anders. Pas tijdens het monteren merkte ik dat ik emotioneel werd; opeens zat ik daar in m’n montagekamertje naar het materiaal te kijken en kon ik niet meer om de emoties heen.

Welke producties heb je gemaakt binnen DOCWERK?

Tot nu toe heb ik drie uiteenlopende films gemaakt. Mijn vierde item is door corona vertraagd en zal hopelijk in januari afgerond worden. De gemene deler in mijn drie producties is denk ik de zoektocht naar (creatieve) vrijheid. In mijn eerste item probeert Jeremy van der Waard ("Het Archief van een Meester") dit te vinden doormiddel van een ambitieus kunstproject wat hem dwingt zijn perfectionisme los te laten. Max Carper ("Binnenste Buiten") vindt zijn vrijheid en heil in het schilderen van de taferelen die hij dagelijks ziet door zijn psychoses. Door corona komt het schilderen echter onder druk te staan. Redmer Hoekstra ("De Dans van het Innerlijke Kind") vindt zijn creatieve vrijheid in de vrije blik die hij als kind al bezat en die hij tijdens zijn studeren terugvond. Het belang van een open en associatieve blik wordt in deze documentaire vertelt.

Dat ik deze zoektocht bij anderen interessant vind is omdat ik zelf ook altijd in strijd ben met aan de ene kant het (kinderlijke) creatieve gedeelte in mij en aan de andere kant het realistische, perfectionistische gedeelte. Dit is een universele worsteling waar iedereen op zijn eigen wijze een oplossing voor vindt, dit proces vind ik mooi en belangrijk om vast te leggen.

Hoe was het om deze producties te maken?

Het maken van deze producties was zeer leerzaam en inspirerend. Documentairemaker word je door veel documentaires te maken en daarom was deze periode heel fijn. Het was fijn om samen met deze lichting deze projecten aan te vliegen en in korte tijd zoveel te maken. Dit vroeg ook om snel te kunnen schakelen tussen deze verschillende projecten. Juist dat alles onder tijdsdruk stond maakt dat je anders beslissingen gaat maken en dat is erg leerzaam.

Het waren vier zware maanden, dat zal ik niet ontkennen, maar ook heel erg enerverend. Je zit samen in een flow om deze documentaires te gaan maken en dat geeft heel veel positieve energie.

Wat heb je geleerd?

Ik heb geleerd om in de concepten van mijn films een heldere vorm en boodschap te kiezen en dit als leidraad te gebruiken tijdens de draaidagen. Dit is bij elke productie een fijne houvast geweest.

Ook heb ik al mijn films zelf gedraaid en daarvan heb ik enorm veel geleerd. Ik vind camerawerk erg leuk en ben echt verliefd geworden op extreme close-ups. Doordat ik dit veel heb gedaan heb ik nu veel vertrouwen in mijzelf als cameravrouw. Dit heeft mij als filmmaker in het algemeen verder ontwikkeld.

Ik heb mij dus vooral op conceptueel en visueel vlak kunnen ontwikkelen.

Op welke manier heb je jouw stempel op deze producties kunnen drukken?

Ik denk dat je in mijn eigen items vooral thema’s rondom vrijheid terug ziet komen en ook de extreme close-ups van bijvoorbeeld handen zijn denk ik te herkennen als mijn kenmerk.

Wat was de grootste uitdaging?

De grootste uitdaging was voor mij plannen en het afnemen van interviews. Dat alle projecten door elkaar liepen vond ik best wel lastig en ook verwarrend. Doordat we daarnaast ook nog elkaar moesten helpen was ik soms een beetje de draad kwijt. Uiteindelijk is dat gelukkig allemaal goed gekomen.

Hoe vond je het om in de pandemie-tijd een productie te draaien?

Het was eigenlijk vooral heel spannend om tijdens deze periode producties te draaien. Een van mijn items moet ik nog draaien en is door de huidige lockdown uitgesteld. Een van mijn andere personages liet zich testen op corona de dag nadat we gedraaid hadden, maar hij was gelukkig negatief getest. Het feit dat de maatregelen elk moment verscherpt kunnen worden maakt het draaien soms wat onzeker.

We hebben met zijn alle geprobeerd de regels zo goed mogelijk na te leven en toch gewoon door te gaan. Gelukkig lenen de kleine documentaire crews zich hier goed voor en waren er eigenlijk geen grote problemen tijdens deze vier maanden. Natuurlijk waren veel dingen online; vergaderingen, feedback sessies, viewings. Het is wel jammer dat je elkaar minder face-to-face spreekt en dat we nog niet op Hilversum zijn geweest 😉.

Wat was je hoogtepunt, wat was het bijzonderste tijdens deze ervaring?

Ik vind het moeilijk om één hoogtepunt te benoemen. Het bijzondere van film maken is eigenlijk het proces. Het is interessant om te zien hoe een film zich ontwikkelt tijdens elke fase van een productie. In de conceptfase kan je groots denken en zie je al voor je wat je wilt. Op de draaidagen zelf gaan er vaak dingen anders dan verwacht, maar vind je vaak ook onverwachte cadeautjes. In de post-productie kan je je film echt zien groeien en ontwikkelen tot een opzichzelfstaande film. Het is mooi om te zien dat ideeën uit fase een terug te zien zijn in het eindresultaat of hoe onverwachte parels boven komen drijven. Het is altijd een gevecht, maar eentje met een vruchtbare uitkomst.