fresh faces: Jos Meijers 4 jun 2019

Welke beloftevolle creatievelingen moet je in de gaten houden? Playgrounds en KONKAV vertellen het je! Maandelijks lichten we een eigenzinnige beeldmaker uit. Dit maal: Jos Meijers, onafhankelijk filmmaker en filmdocent op meerdere academies. We vroegen hem te reageren op drie quotes van niemand minder dan Aaron Sorkin, Iris van Herpen en John Milius. 

Jos: "Als je eenmaal aan de slag gaat, gewoon bezig gaat met iets maken, gaat spelen, dan komt er altijd iets uit. Al is het maar een bouwsteentje voor een volgend experiment. Zo werkt het bij mij in ieder geval. Artistieke creatie is geen wedstrijd; je hoeft niet steeds van jezelf (of een ander) te winnen.  Of ik nu een tekstverwerker open of animatiesoftware, een potlood oppak, een camera of een gitaar; het is nooit verloren tijd.

Het liefst maak ik dingen die ik nooit eerder heb gemaakt en waarvan ik nog niet precies weet wat er uit gaat komen, omdat ik op de een of andere manier aangetrokken wordt door de experimenteerfase, het spelende leren, zowel in vrij werk als in opdrachten. Zo ben ik in heel verschillende richtingen binnen film terechtgekomen en heb daar heel verschillende rollen in gehad: regisseur, editor, cameraman, sound designer, animator, verspreid over korte fictie films, videoclips, (televisie)documentaires, animaties, dansfilms en installaties.

Vroeger wilde ik altijd heel lang nadenken, precies wéten wat ik ging maken, het helemaal uitdenken, voordat ik iets ging maken. Het maken kwam ná het denken. Tegenwoordig ben ik ervan overtuigd dat die processen gelijk opgaan, al makend denken. Dat is een ander soort denken. Ik denk ook dat het niet nodig is om wat je maakt compleet logisch te begrijpen op het moment dat je het maakt. In plaats van overdenken wat ik nu eigenlijk ga maken, ben ik vaak ik al makend aan het ontdekken wat ik eigenlijk wil maken. Van maken krijg ik zin in maken. Het maakt niet uit waar je begint, áls je maar begint. Dus kun je net zo goed beginnen met wat je op dat moment het leukste vindt. Die goede bui komt dan vanzelf. :)"

Jos: "Grenzen, beperkingen zorgen altijd voor een mooi spanningsveld, zowel in het werk dat je maakt als in het proces; grenzen bepalen de regels en ik houd er erg van om mezelf regels op te leggen. Het gaat dan niet zozeer om discipline. Het spel is namelijk om die regels zo ver mogelijk op te rekken zonder ze te breken. 

Vaak gebruik ik in mijn werk een flinke afbakening om daarbinnen juist de uitersten van de speelruimte erbinnen te verkennen. Een heel concreet voorbeeld: voor de korte film “Mijn veld”, over de ontmoeting tussen een nieuwsgierig meisje en een getraumatiseerde man, heb ik besloten om de plaats en tijd van de film te beperken tot één lange scène die zich afspeelt in één kamer. Omdat je uiteindelijk naar een film kijkt van 17 minuten die bestaat uit één lange scène met twee personages in één kamer, gaat de hele beleving van de film de diepte in. De afbakeningen in de breedte geven de kijker ruimte in de diepte. Of misschien zou ik moeten zeggen: "dwingen de kijker de diepte in", want ik heb dat natuurlijk wel zo ontworpen.

Totale vrijheid verlamt en beperkingen zijn ontzettend bevrijdend."

Jos: "Het enige dat nóg pretentieuzer is, is een student filmmaker. :D De mensen die me destijds van dichtbij hebben meegemaakt, zullen vast beamen dat ik me er in mijn academietijd absoluut ‘schuldig’ aan heb gemaakt. Ik wilde al snel heel graag weg van de gebaande paden van het medium film en een eigen beeldtaal ontdekken. Het gevolg was dat ik een hoop filmische experimenten deed, die veel mensen opvatten als pogingen om indruk te maken, terwijl ik de grenzen van film aan het aftasten was.

Het gevaar ligt op de loer dat je zó bezig gaat met de vorm, dat je kunt vergeten dat je met je werk uiteindelijk iets wezenlijks wil communiceren. Als je met je werk heel hard roept: “Kijk eens hoe goed/slim/gepassioneerd ik ben!” communiceer je vooral díe boodschap en zit het werk zichzelf in de weg. De werkelijke inhoud van het werk moet altijd voorrang krijgen. Niemand houdt van films (en filmmakers) die zichzelf heel belangrijk vinden. Één van de voor mij belangrijkste docenten van mijn academietijd zei eens: “Wat het meeste in de weg zit van een mooie film maken is de wens om een mooie film te maken.”

Aan de andere kant van het spectrum is totaal pretentieloos werk vaak vrijblijvend. En vrijblijvend werk, dat alleen maar entertaint, is voor makers met een sterke innerlijke drive (en ik heb de pretentie één van hen te zijn) niet de moeite waard om te maken. Waar is dan de spanning van het maken? Waar is de spanning van het ontmoeten van maker en toeschouwer in een werk dat niet gemakkelijk verteerbaar is? De opdracht aan iedere maker is om zichtbaar te maken, wat vóór jou niet zichtbaar was.

Als student schreeuw je je visie op je medium van de daken om maar gehoord te worden, om je te onderscheiden van al die andere makers; ik ben later steeds meer gaan zien dat je als je trouw blijft aan jezelf en dingen maakt die jóuw hart sneller doen kloppen, niet zozeer jouw visie zichtbaar wordt (wat leidt tot pretentie), maar er automatisch een hele eigen lading in je werk terechtkomt, die anderen met jouw blik naar de wereld kan laten kijken.

Wat ik ook meer en meer ben gaan ervaren, is dat ik het ook heel fijn vind om andere makers te helpen hún projecten te realiseren, door samenwerkingen aan te gaan en mijn makerschap dienstbaar in te zetten. Ik ben gaan leren zien dat als andere makers mij vragen mee te werken aan een project, dat óók is vanwege mijn makerschap en dat ik mijn skills en visie in kan zetten op een manier die tegelijkertijd authentiek én dienstbaar is. Maar ja, hardop zeggen: “Jos Meijers, dienstbare auteur” klinkt ook weer pretentieus."

Nieuwsgierig naar meer? Bekijk het profiel van Jos Meijers:

meer informatie