In opdracht van Kunstloc Brabant maakte filmmaker Karen Ebert een drieluik over de bijzondere theatervoorstelling WIJ - een ode aan een Bossche Volkswijk. De mini-documentaire is onderdeel van de Kunstloc-campagne ‘Klik hier voor verbeelding’. “Vanuit verschillende hoeken kreeg ik te horen dat dit documentaire drieluik zo puur was, dat mensen zo respectvol in beeld komen”, zegt Karen. “Dat zijn voor mij de mooiste reacties.”
Pure verhalen
Toen ze in mei van dit jaar bij Kunstloc Brabant aan tafel zat voor een nieuwe klus, namelijk om theatervoorstelling WIJ in beeld te brengen, was ze meteen enthousiast. “Intuïtief voelde ik al wel aan: hier zit iets in. Dan ga ik porren, zoeken: wat wil je nu eigenlijk echt vertellen? Wat is de kern?” Ze wist Kunstloc ervan te overtuigen dat er een documentair drieluik moest komen, in plaats van één korte promovideo.
Aan tafel in het pand van Studio Nova, van waaruit Karen werkt, vertelt ze honderduit: over de Tilburgse kunstacademie waar ze studeerde, over het bijbaantje bij de fotoservice van de HEMA waar ze stiekem afgekeurde foto’s meenam en over haar pas opgerichte bedrijf: Sturmfrei films. De filmmaakster is energiek en enthousiast: ze weet heel duidelijk waar ze naartoe wil. Pure verhalen vertellen, mensen in beeld brengen zoals ze echt zijn. “Maar soms kan dat ook eng zijn. Wat ik maak kan heel anders uitpakken dan wat in eerste instantie van me gevraagd wordt", legt ze uit. "Maar daar zit voor mij juist de magie, dat je nooit helemaal kunt weten hoe iemand reageert of wat iemand gaat doen.”
Wanneer ze in opdracht werkt, zoekt Karen ruimte op. Voor de mini-documentaire over WIJ had ze alleen een raamwerk in haar hoofd, dat ze afstemde met haar opdrachtgever. “Van Kunstloc kreeg ik gelukkig alle vrijheid om aan de slag te gaan. Ze hadden alle vertrouwen in mijn plan en dat hielp enorm." Vervolgens ging ze op zoek naar karakters die het verhaal konden dragen. “Ook dat gaat bij mij heel intuïtief, het is een gevoel dat ik heb. Bij Theo (dj van Radio Mexico, red.) wist ik meteen: hem moet ik hebben!”, legt ze uit. “Ik laat dingen gebeuren, ga daar niet teveel in sturen. Daar zoek ik mensen dan ook wel op uit: denk ik dat het verhaal bij hem of haar ook speelt? Met het raamwerk in mijn achterhoofd weet ik wanneer ik de momenten gevangen heb die nodig zijn voor het grotere verhaal. In het geval van Theo was dat een schot in de roos: toen ik hem glunderend en vol trots naar het podium zag kijken wist ik dat hij zich ook eigenaar was gaan voelen van de voorstelling.”
Op gevoel
Onder de voorlopige titel ‘Alles van waarde is weerloos’ volgt Karen ondertussen ook nog de markante tachtiger Gerard, over wie ze een documentaire maakt. Hier is het geen opdracht die haar drijft, maar haar eigen nieuwsgierigheid. “Ook dat was intuïtie. Gerard intrigeerde me enorm, ik kan er de vinger niet precies op leggen, maar ik zag iets in hem. Inmiddels ben ik zo vaak met hem op pad geweest dat ik weet dat het klopt”, zegt ze, terwijl er een brede glimlach op haar gezicht verschijnt. Karen: “Dan zie je hem zitten in zijn woonkamer, echt werkelijk omringd door honderden boeken. Lezen geeft hem een vrij gevoel, maar naarmate ik hem langer ken zie ik ook een heel andere reden voor al die boeken om hem heen. Dat wil ik dan uitzoeken, hoe komt dit, waar komt dit vandaan?”
Hoe zorgt Karen er vervolgens voor dat de mensen die ze filmt, ongehinderd door de aanwezigheid van een camera, echt zichzelf zijn? “Oei, dat is een heel goede vraag,” peinst ze. “Voor mij is humor erg belangrijk, denk ik. Dan stel ik mensen gerust met een grapje of een leuke opmerking. In plaats van ingewikkeld te doen over een camerastandpunt zei ik bijvoorbeeld tegen Theo (uit de mini-documentaire over WIJ): ‘Ik moet je even van je betere kant filmen.’ Dat breekt het ijs wel.” Ze vervolgt: “Maar ik denk ook dat het helpt dat ik niet al te veel stuur. De mensen die ik film kunnen zijn wie ze zijn. Na verloop van tijd zijn ze zich dan niet meer bewust van de camera, merk ik.”
Subtiel
Na al die draaidagen in Den Bosch heeft Karen de theatervoorstelling WIJ - en alle mensen die erbij horen - ook een beetje in haar hart gesloten. Hoe komt dat? “Voordat we begonnen wist ik: de interactie tussen de bedrijven door, kleine dingen die mensen zeggen - dát is waar het over moet gaan. En dat is mede dankzij Vincent, Theo, Ton en alle anderen goed gelukt.” Doordat bij het maakproces van de voorstelling de Bossche Graafsewijk zeer nauw werd betrokken - lokale ondernemers werden trotse ambassadeurs en buurtbewoners hielpen of speelden mee - begon er iets te schuiven in de wijk. Karen: “En dat is dan precies waar ik voor ga - dat wil ik laten zien. Want door die kleine, subtiele interacties met en tussen mensen in beeld te brengen, vertel je eigenlijk een veel groter, universeler verhaal.”
Dit artikel is geschreven door Iris van den Boezem / https://irisoogvoortekst.com
